[ Pobierz całość w formacie PDF ]
racjonalistów, czyli fanatyków absolutyzmu, widzê do-
datkowy powód do lubienia tego kraju. Panegiryk polski
przechodzi przez s³aboSæ. Trudno taki sam wyg³osiæ
o ¿yciu w zmilitaryzowanych, totalitarnych, niewolni-
czych Prusach, kator¿nej Rosji czy urzêdniczo-fanatycz-
nym cesarstwie austriackim.
Przez d³ugie lata nie wolno by³o mówiæ, ¿e nie byliSmy
pierwsi na tych ziemiach, ¿e póxno przycupnêliSmy na
polanach. Jakby nasza przelotnoSæ, mierzona sta³¹ p³yn-
noSci¹ granic, by³a wad¹: owszem by³a, ale tylko wobec
tych, którzy za zaletê poczytuj¹ wypruwanie kiszek ku
chwale najhaniebniejszego nawet mocarstwa. Chrzest
Polski chrzest na polanie by³ pierwszym aktem dra-
matu, maj¹cego nas wpêdziæ w pañstwowotwórcze (co
usz³o), w mocarstwowe (co na szczêScie siê nie uda³o)
171
£eb meduzy
struktury. Po Swietnej rozbuja³oSci rozdrobnienia dzielni-
cowego, zbieracz £okietek w³aSciwy nosi przydomek.
Czy to ma³y wzrost ambitnych polityków tak ich pcha do
WielkoSci, czy-ci uciemiê¿enia innych W³adz¹? Ach,
oczywiScie, to bardziej z³o¿one: polana nie le¿a³a w ksiê-
¿ycowym lesie, zalewa³y j¹ regularnie najazdy g³Ã³wnie
azjatyckie, i trzeba by³o siê broniæ, a ku temu kupê zorga-
nizowaæ, i rozdzieliæ szar¿e. Unia z Litw¹ Jagielloñsk¹
najskuteczniejszy bufor proponowa³a. Puste pola, Dzikie
Pola ukrainne w najgorszych chwilach resorbowa³y ludzi
wolnych, zbiegów spod presji pañstwowoSci zbyt moc-
nych, gdy Polska stawa³a siê, pod szwedzkimi absurdal-
nie importowanymi królami, i jezuick¹ rêk¹, niezdolna
do tolerancji, gdy¿ quasi-mocarstwem. S³upy, przez
Chrobrego w Odrê wbijane, i szczerba na kijowskiej bra-
mie jego mieczem zadana wykreSla³y ambicjê meduzy,
na szczêScie solidn¹ treSci¹ d³ugo nie wype³nianej, a¿ po
krach calamitas Regnum, po wybuch wSciek³oSci odrzu-
conych Kozaków i gnêbionego prawos³awia, po napaSæ
imperialnych Szwedów na Szwedów Polsk¹ w³adaj¹cych
o to samo: ³up, ziemiê, w³adzê.
Potem, degrengolada. Wojny z Turkami, rozumiem, nie
mySmy ich naje¿d¿ali. Ale polityczna durnoSæ Sobie-
skiego, jad¹cego na ¿¹danie papie¿a ratowaæ austriackie
cesarstwo na przedpolach Wiednia to zakrawa na g³u-
ch¹ Slepotê wobec interesu Ojczyzny, i mówi o koñcu
pocz¹tków, czyli pocz¹tku koñca. Póki Turcy byli silni,
powstrzymywali i zajmowali z³¹ rosyjsk¹ ambicjê jak
i zdradzieckoSæ austriack¹, przed zwróceniem chciwych
172
Zau³ek pokory
k³Ã³w w nasz¹ stronê; zamiast trzech, pozostawa³ nam je-
den wróg do okie³znania. Prusy, czyli w nieuchronnym
czasie, Niemcy po³¹czone. A co mySmy sobie na w³asny
kark upletli? Saskich królów, którzy z braku umiejêtno-
Sci stworzenia u nas absolutystycznego (swojego) Pañ-
stwa, okazali siê tylko z³odziejami na niespotykan¹ ska-
lê. Wystarczy sobie przypomnieæ, z jak¹ bezbrze¿n¹,
zimn¹, biologiczn¹ pogard¹ Fryderyk II pisa³ o Pola-
kach: kraj wegeta³Ã³w, naród wredny, og³uszony brudem
i bezmySlny . Przymierze, nie wojna, z Turcj¹, by mu
pysk zamknê³o. Wracam do tego, bo Turków, wówczas
s³abn¹cych, nale¿a³o po wiekach zmagañ bezreligijnie
wzmocniæ, a nie katolicko praæ. Z fascynacji i szacunku,
z Chocimia i Cecory nosiliSmy ich strój, szable, ³uki, sa-
hajdaki, buzdygany, boty czerwone, podgolone ³by, pasy
jedwabne. Konie siod³aliSmy na ich mod³ê, na Scianach
wieszaliSmy ich opony, ³awy zarzucaliSmy ich kilimami.
Katolicyzm naszej wiary okaza³ siê katastrof¹ wiary
pañstwowej. Jeszcze za Stanis³awa Augusta, wojna Rosji
z Turcj¹ by³a jedyn¹ chwil¹, w której rosyjska okupacja
musia³a zel¿eæ, i mo¿na siê by³o porwaæ na z³udn¹
nadziejê odnowy.
Lecz nie. By³o za póxno. Nawet barska konfederacja
przeciwko kulturalnemu bawidamkowi na tronie, tej kre-
aturze rosyjskiej, unurzana jest w ciemnoSci, z zamawia-
czem ksiêdzem Markiem i ryngrafami na piersiach,
w obronie bardziej czupryny ³aszczowej ni¿ dla pozy-
skania jakichkolwiek Swiate³. Meduza sz³a na dno, ja-
snoSci tam by³o niewiele. Czupryna zbita by³a w ko³tun,
173
£eb meduzy
k³¹b w³osia i ropy nie do rozczesania, strup korzeniami
siêgaj¹cy w g³¹b chorej i niemytej czaszki. Gordyjski
wêze³ to¿samoSci polaczej. Có¿ mówiæ o stanie zdrowia
absurdalne s³owo wsi? Sturczenia przesta³y prze-
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plcs-sysunia.htw.pl
|
