 |
|
| |
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
społeczeństwa a państwa.
Przez rozbiory Polski weszła Rosja geograficznie w Europę. Odtąd Rosja musiała ulegać europejskim
wpływom; byłoby to nastąpiło nawet bez reform Piotra W.
W rozbiorach Polski nie zagarnęła Rosja zgoła nic kraju etnograficznie polskiego, tylko Litwę i Ruś
litewską dawną, ale kultura tych ziem była stanowczo polską, a ludności czysto polskiej procent
znaczny, w niektórych krainach do 50%. Ani kultury ruskiej, ani ruskiego poczucia narodowego na
Rusi tej nie było. Co niegdyś wyrabiało się pod tym względem, przepadło; państwo rosyjskie nie
przejmowało z tego nic. Jest to największą szkodą narodu i państwa rosyjskiego, bo istotna jego
europeizacja mogła nastąpić tylko przez stosowne oddziaływanie pierwiastka ruskiego, jako
prawosławnego. Bezpośrednie zetknięcie się z kulturą polską miało tylko wpływ rozsadzającego
sceptycyzmu, pobudzało tylko do zawiści i nienawiści, pozbawione działania pozytywnego, które było
zgóry wykluczone. Skutkiem rozbiorów Polski zetknęła się Rosja zanadto z kulturą Zachodu. Brak
ogniwa łączącego, brak pomostu miał wytworzyć straszną w skutkach dezorjentację.
W zaborze rosyjskim ruskim był tylko lud, ale pomimo to znać było na każdym kroku odmienność
kultury, jakkolwiek nieświadomej, biernej. Na ziemiach ruskich Rzeczypospolitej istniała niewola
ludu, ale nie było miru , grunt wydzielony był każdemu włościaninowi zosobna, indywidualnie. Inne
panowały tu pojęcia o własności ziemskiej, inne o stosunku ludności do państwa. Ponad ludem stała
125
warstwa, pierwszy raz wchodząca w skład państwa moskiewsko-rosyjskiego: szlachta prawdziwa.
Pojęcie obywatela zetknęło się z pojęciem poddaństwa państwowego, a między pojęciami temi
kompromisu niema. Kultura polska dalszą była pod tym względem rosyjskiej, niż pojęcia społeczeństw
dalej na zachód wysuniętych, które przeszedłszy przez recepcje prawa rzymskiego, przez powalenie
feudalizmu i przez oświecony absolutyzm, mogły się, pozornie przynajmniej, wydawać Rosji
bliższemi. Jakoż nie zabrakło wzajemnych złudzeń pod tym względem, jakoby zachodni absolutyzm
był identyczny ze wschodnim despotyzmem.
XXI. WOJNY NAPOLEOCSKIE.
(1796-1815.)
Widzieliśmy, jak Katarzyna demonstrowała przeciw rewolucji francuskiej, lecz nie złożyła Zachodowi
w ofierze ani jednego żołnierza rosyjskiego, rada, że Austrja i Prusy mają zajęcie . Kiedy generał
Bonaparte wyrzucał z Włoch załogi austrjackie, a cesarz Franciszek zwrócił się o pomoc do
Katarzyny, zażądała, żeby wpierw Prusy weszły na nowo do koalicji. Obydwaj sąsiedzi mieliby
zajęcie , a Katarzyna... czas do namysłu.
Sprawy te pogłębiały się atoli i wytwarzały sytuację niezawisłą od woli choćby największych
potentatów. Rozbiory Polski poczynały działać, wytwarzały wzajemną zależność interesów państw
rozbiorowych i wciągały Rosję w wojny koalicyjne.
Wielka rewolucja francuska nosiła w sobie od początku znamię uniwersalności; choćby nie została
zaczepioną przez ościennych, byłaby się sama zwróciła zaczepnie przeciwko nim. Nieuchronnemi były
wstrząśnienia w absolutystycznem sąsiedztwie, w Hiszpanji, we Włoszech, w Niemczech, aż do
zachodnich granic Polski. Prusy i Austrja, nawet wzmożone rozbiorami Polski, nie były zdolne
pokonać Francji; tem mniej dałyby radę, gdyby Polska nie przestała była istnieć. Konstytucyjna forma
rządu byłaby zapanowała z początkiem XIX stulecia w całej Europie z wyjątkiem Rosji i Turcji, i
byłoby się następnie obeszło bez reakcji, a wstrząśnienie wojenne ograniczyłoby się jednak do połowy
Europy, byłoby tem samem krótsze, mniej skomplikowane, a skuteczniejsze. Atoli skutkiem rozbiorów
Polski rozsiadł się absolutyzm na podstawie niezmiernie rozszerzonej, łącząc się w jeden olbrzymi
zwarty obszar z rosyjskim despotyzmem. Rosyjskie kombinacje polityczne wciągały w koalicyjną grę
także półwyspy skandynawski i bałkański, i Francja przeciwstawiona była całej Europie.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plcs-sysunia.htw.pl
|
| |
|
|
|
| Podobne |
| |
|
| |
|