[ Pobierz całość w formacie PDF ]
informację, musimy przywrócić nominalizacji formę czasownika i zapytać, kto co robi oraz w
jaki sposób Kto kogo edukuje i jakimi metodami? Zdanie Ona ma złą pamięć" (nominalizacja)
podnosi kwestię- Czego nie pamięta (czasownik) i jakie są tego skutki?"
Przeprowadzanie porównań
Rozpoznawanie porównań nie nastręcza trudności, gdyż z reguły występują w nich takie
charakterystyczne słowa jak lepiej", najlepiej", gorzej" lub zle". Zawsze odnoszą się one do
informacji, która została pominięta w wypowiedzi. Zdanie: Mógłbyś zrobić to lepiej" nasuwa
pytanie: Lepiej niż co lub kto?". Czy jesteś porównywany do innej osoby? Do trzyletniego
dziecka czy profesjonalisty? To ogromna różnica. Czy może do siebie samego z określonego
okresu w przeszłości? Jeżeli tak, czy twoje ówczesne osiągnięcie było zdarzeniem
odosobnionym czy jednym z wielu? Innymi słowy, na ile racjonalne i znaczące jest owo
porównanie? Ten sam cykl pytań odnosi się do uwag, jakie często robimy sami o sobie, np.:
yle to zrobiłem". yle w porównaniu z czym lub z kim? Z twoimi czy cudzymi normami?
Odpowiedzi na tego rodzaju pytania dostarczają brakujących informacji, umożliwiających
lepsze zrozumienie wypowiedzi.
Wydawanie sądów
Bliskie porównaniom są sądy. John nie może kierować pracą dużego biura". Kto sformułował
tę opinię lub sąd i na jakich przesłankach ją oparł? Sądy często zawierają charakterystyczne
słowa, sygnalizujące ten rodzaj wzorca, np.: oczywiście" lub niewątpliwie". Oczywiście ona
ma większe doświadczenie". Dla kogo jest to oczywiste? Niewątpliwie jest to sprawa dla
prawników". Dla kogo ten sąd lub opinia nie ulega wątpliwości? Poproś o brakujące
informacje: kto wydaje ten osÄ…d i na jakiej podstawie?
Wszystkie rodzaje generalizacji i usunięć często nakładają się na siebie, jeżeli zatem nie
zauważysz wzorca reprezentującego jedną z tych kategorii, może on ujawnić się w innej. Np.
stwierdzenie John nie może kierować pracą dużego biura" jest modalnym operatorem
możliwości (zdradza to użycie słowa nie może"), a zarazem sądem, którym bardzo często
bywa również porównanie ( Oczywiście ona ma większe doświadczenie.").
Pochopne założenia
Trzecią kategorią wzorców językowych są zniekształcenia, które obejmują dobrze ci znany
język codziennej komunikacji. Czy kiedykolwiek zdarzyło ci się słyszeć uwagi typu: Nie
75
jesteś pewien, co?" albo Nie polubisz jej". Jest to po prostu czytanie w myślach! Tego rodzaju
stwierdzenia miałyby sens tylko wówczas, gdybyśmy rzeczywiście posiadali tę zdolność.
Osoby, posługujące się tym wzorcem, są przekonane, że wiedzą, co myśli lub czuje ich
rozmówca, mimo że nie dysponują dostatecznymi przesłankami na poparcie swych przekonań.
Wezmy następujący przykład: Był zachwycony, lecz tego nie okazywał". Stale przyjmujemy
podobne założenia, często opierając się na wskazówkach niewerbalnych, które - jak nam się
wydaje - doskonale rozumiemy. Zarówno ten jak i pozostałe powszechne wzorce językowe
zazwyczaj rozpoznajemy w wypowiedziach innych osób na długo przed zaobserwowaniem ich
u samych siebie.
Schemat czytania w myślach jest fascynująco zróżnicowany. Czasem niesłusznie zakładamy, iż
ludzie rzeczywiście posiadają tę zdolność i nasze wypowiedzi odzwierciedlają ten pogląd
Musiałeś wiedzieć, ze to mi się nie spodoba" albo Wiedziałeś, ze to mnie wytrąci z
równowagi". Czytanie w myślach oraz wymaganie podobnej zdolności od innych jest klasyczną
receptÄ… na kosmicznÄ… awanturÄ™.
Reakcją na ten wzorzec jest pytanie- Skąd wiesz?", jak w poniższym przykładzie:
- Mary siÄ™ mnÄ… nie interesuje
- SkÄ…d wiesz, ze siÄ™ tobÄ… nie interesuje?
- Nigdy nie pyta o mojÄ… pracÄ™
Pytanie wywołało inne stwierdzenie, zawierające złożoną równoważność (zaniechanie pytania
o pracę jest równoznaczne z brakiem zainteresowania) oraz kwantyfikator ogólny nigdy".
Zadając pytanie- Nigdy?" można umieścić rozmowę w konkretnym kontekście, a następnie
zapytać. W jaki sposób brak pytań o pracę oznacza brak zainteresowania?". Odpowiedz ujawni
wszelkie fałszywe powiązania między tymi dwoma stwierdzeniami
Mylne rozpoznawanie przyczyn
Innym rodzajem zniekształcenia, blisko spokrewnionym ze złożoną równoważnością, jest ciąg
przyczyna-skutek. Stwierdzenie Jest szczęśliwsza, od kiedy przeszedł na emeryturę" zakłada,
iż jego przejście na emeryturę" jest przyczyną jej szczęścia". Z łatwością można wpaść w tę
pułapkę i dopatrywać się zależności między faktami, które w istocie nie mają ze sobą nic
wspólnego. Tego rodzaju wzorzec wyjaśniamy pytając: W jaki sposób A powoduje B?"
Presupozycje
Kolejnym pokrewnym wzorcem sÄ… presupozycje. Pytanie: Spotkamy siÄ™ u ciebie biurze czy u
mnie?" zakłada, iż obie strony wyrażają chęć spotkania, a skoro tak, to w jednym z
wymienionych miejsc Czy życzy pani sobie czerwony kapelusz czy czarny?" zakłada, ze
pani" jest zdecydowana na kupno kapelusza. Presupozycje można zakwestionować, pytając
Co sprawia, ze sÄ…dzisz ?"
ZAWIERANIE PRZYMIERZA ZE SAOWAMI
W jaki sposób zrozumienie opisanych wyżej wzorców może pomoc ci zrealizować pragnienia?
Większość naszych poczynań odnosi się do innych osób, a tzw. ludzie sukcesu wydają się być
mistrzami w sztuce porozumiewania siÄ™. Metamodel przenosi komunikacjÄ™ interpersonalnÄ… na
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plcs-sysunia.htw.pl
|
