[ Pobierz całość w formacie PDF ]
30
Dyskusjom tym po wi cona by a m.in. sesja naukowa w Olimpii zorganizowana przez IOA:
8th International Session for Educators and Officials of Higher Institutes of Physical Education
(10 17 lipca 2008), pod wiod cym tytu em Youth Olympic Games: Children and Sport .
31
The Youth Olympic Games, International Olympic Committee, April 2008, s. 19.
Maria Zowisło
162
wego, cho cz sto czynione akcydentalnie, pojawiaj si zawsze tam, gdzie
mowa o kszta ceniu i doskonaleniu dzielno ci cz owieka. Grecki filozof
nie musia uprawomocnia swych wywodów o sporcie, sport by bowiem
prawomocnym przedmiotem, istot greckiego ycia (dlatego by nie tylko
przedmiotowym celem, tre ci refleksji antropologicznej czy etycznej, ale
stanowi tak e naturalnie narzucaj ce si pomocnicze narz dzie retoryczne,
medium innych filozoficznych wywodów i argumentacji). Ta teoretyczna
prawomocno sportu zakorzeniona by a w powszechnej zrozumia o ci jego
obecno ci w kulturze. Obecno ta i oczywisto s znakiem jednego mitu
integruj cego ca o greckiej kultury.
O takim wspólnym micie w odniesieniu do miejsca sztuki w kulturze
pisali Hegel i Gadamer32. Dla tych my licieli w XIX wieku nast pi kres
samozrozumia o ci sztuki, która przesta a by cz ci wspólnego mitu
tradycji chrze cija sko-humanistycznej, jednolitej symbolicznej wspólnoty
kulturowej, w której ró ne dziedziny ycia pozostawa y w semantycznej
solidarno ci, zakorzenione w jednej, uniwersalnej prawdzie, nadaj cej im
walor powszechnej zrozumia o ci. Samowiedza cz owieka nowoczesnego
uleg a rozszczepieniu, poddana ró nym postaciom rozumu: teoretycznego,
praktycznego, estetycznego, religijnego, instrumentalnego, komunikacyjnego.
Ich ponowne zespolenie w jednym wspólnym micie nadrz dnego logosu jest
snem wspó czesnych filozofów. Konstatuj oni upadek wielkich metanarra-
cji generowanych przez ad i harmonijne ramy klasycznego uniwersalizmu.
Funkcja narracyjna pisa diagnosta upadku wielkich opowie ci Lyotard
traci swoje funktory: wielkiego bohatera, wielkie zagro enia, wielkie przed-
si wzi cia i wielki cel 33. Eksponowane s spo eczne determinanty nowego
nieporz dku wynikaj cego z procesów globalizacyjnych. Globalizacja jest
jednak inn ni uniwersalizm tendencj ku narzucaniu jedno ci i powszech-
no ci, prowadzi nie do skupienia, lecz rozproszenia i pog bienia dysonansów
cywilizacyjnych34.
Wydaje si , i to co dotkn o sztuk w XIX wieku, o wiele wcze niej, bo
u kresu epoki staro ytnej, spotka o sport. Wraz z ko cem wiata antycznych
igrzysk umar sport jako idea konstytutywna ludzkiej samowiedzy, jednolitej,
koherentnej i konkluzywnej, poddanej mierze harmonii i ca o ci, odzwiercie-
dlaj cej porz dek kosmosu. Wraz z ko cem XIX stulecia wskrzeszone przez
32
G. W. F. Hegel, Wyk ady o estetyce, T. II, t . J. Grabowski, A. Landman, Warszawa 1966,
s. 280 293; H.-G. Gadamer, Aktualno pi kna. Sztuka jako gra, symbol i wi to, t . K. Krzemieniowa,
Warszawa 1993, s. 7 i n.; tego , Dziedzictwo Europy, t . A. Przy bski, Warszawa 1992, s. 41 i n.
33
J.-F. Lyotard, Kondycja ponowoczesna. Raport o stanie wiedzy, t . M. Kowalska, J. Miga-
si ski, Warszawa 1997, s. 20.
34
Zob. m. in. Z. Bauman, Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika, t . A. Klekot, Warszawa
2000; tego , P ynne ycie, t . T. Kunz, Kraków 2007.
Wielkość i miara sportu. Inspiracje antyczne
163
Coubertina igrzyska sportowe wesz y w rozszczepion przestrze wspó cze-
snych zró nicowanych dyskursów i praktyk kulturowych i chocia osadzone
zosta y postulatywnie w ideologii uniwersalizmu, nigdy nie zjednoczy y si
z nimi w jednym wspólnym wzorcu rozumienia. Sport nie jest ju cz ci
jednocz cej kultur wielkiej opowie ci bohaterskiej, opartej na ontologii
indywidualizmu i etosie powszechnej rywalizacji. Wspó czesny agon nie jest
zmaganiem o megal opsychi , jest nap dzany raczej megal omani
sukcesu wymiernego ekonomicznie. Charyzma heroizmu, która spaja a kultu-
r antyczn , moc bohaterska uleg y dzisiaj rozproszeniu, spospolitowa y si ,
spluralizowa o si te samo poj cie bohatera. Jeszcze w po owie XIX stulecia
figura bohatera otoczona by a aur tradycyjnej mocy heroicznej, majestat tej
mocy zosta jednak os abiony przez jego dyferencjacj i specjalizacj , co wi cej
w ród mnogich ju postaci bohaterskich nie wymienia si archetypów herosa
mitologicznego czy wojownika. Romantyk Thomas Carlyle uj bohaterstwo
w sze ciu wzorcach osobowych: Boga, proroka, poety, kap ana, pisarza oraz
w adcy politycznego35. W dwudziestym stuleciu pojawia si nowy typ bo-
hatera, jest nim gwiazdor, bohater estrady, ekranów i stadionów36. M stwo
sportowe staje si przedmiotem rozrywki, traci wiele ze swojej g bi aksjo-
logiczno-ontologicznej na rzecz ludyczno ci i hedonizmu prze y odbiorcy.
Masowy widz, jego gusty i apetyty zdaj si dominowa nad samymi osi gni -
ciami sportowymi, a dyktat przedstawienia nad etosem dzia ania. Nie znaczy
to oczywi cie, e etos trudu, samorealizacji, perfekcjonizmu w yciu samych
sportowców zanika, ale na pewno bywa zdradzany na rzecz kompromisowych
uk adów z nowymi uwarunkowaniami i upodobaniami. Ich legitymizacja jest
zrelatywizowana wzgl dem ró norodnych kontekstów, oparta na swobodnej
subiektywnej rewizji i reinterpretacji sensu i hierarchii warto ci. Efektem tego
mo e by (cho nie jest to konieczna implikacja) resentyment aksjologiczny
(w sensie jaki nada temu poj ciu Max Scheler37), alienacja warto ci, z udzenie
poznawcze polegaj ce na przyznaniu warto ci antywarto ciom. Zwi zane jest
to z olbrzymimi zagro eniami dla ycia i dobra cz owieka.
Tak e wzorce rozumienia nie podlegaj ju scalaj cemu modelowi ko-
smicznej harmonii, miary, porz dku, nie ma ju bowiem jednego modelu
my lenia, a je li w przestrzeni my li dochodzi ju do jakiego porozumienia,
ma ono wyspowy charakter interferuj cych wp ywów, dora nych i przygod-
nych priorytetów, dyktatów mód i w adz. Te interferencje w sporcie zbyt
35
A. Ma ecka, Filozofia szaty. O symbolizmie Thomasa Carlyle a, Kraków 1996, s. 90-94;
tej e, Bohaterowie Thomasa Carlyle a po latach, w: Pismo Literacko-Artystyczne , 1988/9,
s. 36 41.
36
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plcs-sysunia.htw.pl
|
