[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Warto się zastanowić nad tym, kiedy to się stało? Wiado-
mo, \e Zygmunt Luksemburski był w Aucku od 22 do 29 sty-
cznia181. Z tego ostatnie pięć dni obejmują okres po wy-
)(.'idzie delegacji polskiej, a więc po 24 stycznia182. Wiadomo
le\ skądinąd, \e wyjazd Polaków nastąpił zapewne tego sa-
mego dnia, w którym odbyło się posiedzenie rady polskiej
i litewskiej w sprawie koronacji, a więc 24 stycznia. Ta ostat-
nia zaś odbyła się następnego dnia po pierwszych spotka-
niach Zygmunta Luksemburskiego z Witoldem (zob. wy\ej
nr 1) i W. Jagiełłą (zob. wy\ej nr 2). Tym samym, początkiem
" ałej akcji koronacyjnej był zapewne dzień 23 stycznia. Jest to
dość prawdopodobne, zwa\ywszy na przyjazd króla rzym-
skiego do Aucka (22 stycznia) i to, \e sprawa wybuchła po
pewnym czasie od rozpoczęcia obrad183.
Wyjazd Polaków z Aucka jest ró\nie oceniany w literatu-
rze. Ju\ A. Prochaska wskazał na naiwność tego kroku184. Zaś
I,. Kolankowski uznał to za błąd taktyczny", który pozwolił
na bezpośrednie rokowania litewsko-luksemburskie bez
udziału Polaków185. Oceniając to stanowisko, nie mo\na się
/.godzić z jego uzasadnieniem. Ów bÅ‚Ä…d taktyczny" polegaÅ‚
bowiem głównie na przerwaniu rokowań, dodatkowo w for-
mie dramatycznej i spektakularnej. W praktyce prowadziło
179 J. DÅ‚ugosz, op. cit., Ks. 11, s. 269.
180 P. Zle\as, Vytauto konfliktas..., s. 210; Z. Ivinskis, Vytauto..., s. 329.
181 Rozbiór krytyczny..., T. 1, s. 236,239; Itinerar Konig und Kaiser Sigismund
tum Luremburg 1368-1437. Hrsg. J. K. Hoensch, Warendorf 1995, s. 114.
182 J. DÅ‚ugosz, op. cit., Ks. 11, s. 270.
183 Podobnie przyjął M. Jućas, Neizrykusi..., s. 36. ,
184
185 L. Kolankowski, Dzieje..., s. 155.
A. Prochaska, Ostatnie lata..., s. 149.
58
to do zaognienia konfliktu polsko-litewskiego. Z kolei
P. Zle\as zasugerował, \e wyjazd Polaków wynikał chyba ze
strachu przed dalszymi wydarzeniami186. Inni badacze lite-
wscy zwrócili jeszcze uwagę, \e wyjazd Polaków oznaczał
przerwanie rozmów (M. Jućas) i zapoczątkowanie nieporo-
zumień między Polską a Litwą, które pózniej zaostrzyły się
(V. Gid\iunas)187. Nic dodać, nic ująć.
Być mo\e, na wyjazd Polaków nale\y spojrzeć inaczej188.
Mo\e był to wymuszony wyjazd po skandalu, który zapew-
ne wybuchł po mowie Z. Oleśnickiego? Jako biskup krako-
wski był on praktycznie nietykalny. Tak więc głęboko ura\o-
ny Witold mógł uznać Z. Oleśnickiego za personę non grata,
której pozostał tylko wyjazd z Aucka. To samo mogło zda-
rzyć się w Wilnie w pazdzierniku 1430 r. po kolejnej, ostrej
mowie biskupa krakowskiego (zob. ni\ej nr 32).
5A. Tzw. poselstwo litewskie do Rzymu
W literaturze wzmiankuje siÄ™ o poselstwie lite-
wskim do papie\a Marcina V w sprawie korony dla Witolda
w latach 1429-1439189. yródłem tej informacji jest kronika By-
chowca, gdzie o poselstwie tym wspomniano w dwóch miej-
scach. Najpierw napisano, \e na zjezdzie łuckim podjęto de-
cyzję o wysłaniu dwóch posłów Witolda do papie\a wraz z
posłem króla Zygmunta Luksemburskiego, których nieba-
wem wysłano190. W poselstwie tym uczestniczyli: Semen De-
digoldowicz (tj. Piotr Seńko Giedygołdowicz) i Szedybor,
186 P. Zlezas, Vytauto konfliktas..., s. 210.
187 M. Jucas, NÄ…m/kusi..., s. 36; V. Gid\iunas, op. dt, s. 268.
188 Zwrócił mi na to uwagę Kolega Krzysztof Pietkiewicz, za co mu serde-
cznie dziękuję.
189 T. Narbutt, op. cit., T. 6, s. 513-514; Z. Wdowiszewski, Giedygołdowicz
Sienko Piotr, w: Polski SÅ‚ownik Biograficzny, T. 7: 1948-1958, s. 435; W. Peltz,
Ród Giedygołda i jego majętności. Z dziejów tworzenia się wielkiej własności ziem-
skiej w W. Ks. Litewskim w XV wieku, w: Studia z dziejów Wielkiego Księstwa Li-
tewskiego XIV-XVU wieku, Poznań 1971, s. 26, 28; K. Pietkiewicz, Kie\gajłowie
i ich latyfundium do połowy XVI wieku, Poznań 1982, s. 23.
190 Chronika Bychovca. (Oprać.) N. N. UlaScik, Moskva 1966, s. 82.
59
brat Michała Kie\gajły. Mieli oni prosić papie\a o koronę dla
Witolda soglasno christianskomu obyćaju". Po raz drugi
o tym poselstwie wzmiankowano pod rokiem 1430191. Posło-
wie ci mieli przebywać w Rzymie 3 lata (!) z powodu wojen
wewnętrznych we Włoszech. Następnie udali się wraz z ko-
roną do Litwy. O śmierci Witolda (27 pazdziernika 1430) do-
wiedzieli siÄ™ we Lwowie. Wtedy Polacy odebrali im koronÄ™,
podzielili na połowę i umieścili ją przy koronie biskupa kra-
kowskiego, która sejćas nachoditsja v kostele svjatogo Sta-
nislava pri krakovskom zamke"192.
Ogólnie nale\y stwierdzić, \e cała opowieść o poselstwie
litewskim do Rzymu nie ma \adnego potwierdzenia
w zródłach, ma bałamutną chronologię (trzyletni pobyt
w Rzymie i jego przyczyna) i jest wręcz niewiarygodna. Zre-
sztą ju\ dawno poddano ją krytyce. Tak więc M. Stryjkowski
wyraził przypuszczenie, \e była to pomyłka dla ró\ności
czassów" i przyjął wersję o posłach cesarskich wiozących ko-
ronę królewską193. Osobiście sądzę, \e nie była to pomyłka
itutora latopisu Bychowca, lecz celowe kłamstwo o wyraznie
iintypolskiej tendencji. Wspomniana kronika jest znana z te-
ro typu orientacji. Pochodzi ona z połowy XVI w. ze środo-
wiska mo\nowładztwa litewskiego (m.in. Olbrachta Ga-
N/.tołda), niechętnego wobec Polski194. Prawdopodobnie
wzmiankę z tego latopisu nale\y łączyć z rokiem 1526, kiedy
|»i»iiowie litewscy przybyli do Krakowa i za\Ä…dali zwrotu ko-
iony Witoldowej. Korona ta miała być ukryta na Wawelu.
Miała ona posłu\yć do koronacji młodego Zygmunta Augu-
"' Tam\e, s. 84.
m Powtórzyli to: J. K. Kochanowski, op. cit., s. 202 przyp.; J. Lappo, op.
i ii., s. 67 przyp. 137; B. Dundulis, op. cit., s. 115 przyp. 121 (ten ostatni przy-
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plcs-sysunia.htw.pl
|
